บ้านยะมะรัชโช

บ้านยะมะรัชโช เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)

 

 

๑๕ กรกฎาคม วันชาตกาล เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)

บ้านยะมะรัชโช
บ้านหลังนี้มีประวัติศาสคร์ที่น่าสนใจสำหรับคนสุพรรณ หลายคนอาจจะไม่เคยรู้เรื่องราวของสถานที่แห่งนี้ .....หลายคนอาจจะเคยผ่านตา บ้านทรงไทยที่ทรุดโทรมดูเหมือนบ้านร้างเก่าๆกลางตัวเมืองหลังหนึ่ง แต่หากได้ทราบเรื่องราวความเป็นมาของตัวบ้านและผู้เป็นเจ้าของ คงจะทำให้เราต้องหันกลับมามองดูสถานที่แห่งนี้อย่างตั้งใจอีกครั้ง ... วันนี้บ้านหลังนี้ได้มีการสร้างขึ้นมาใหม่ ทำให้เราวาดภาพความงามในอดีตของบ้านหลังนี้ได้เด่นชัดขี้น เป็นภาพอดีตที่งดงาม กับความภูมิใจของเมืองสุพรรณ

เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)

บ้านยะมะรัชโช เป็นบ้านไม้ทรงไทยเรือนหมู่ ตั้งอยู่เลขที่ ๑๐๙ ก. ตำบลท่าพี่เลี้ยง อำเภอเมืองฯ จังหวัดสุพรรณบุรี มีอายุกว่าร้อยปี เป็นบ้านที่พระเจ้าแผ่นดินเคยเสด็จมาถึง ๒ พระองค์ด้วยกัน สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงรัชกาลที่ ๕ พระองค์ท่านได้เสด็จมาถึงสองครั้งด้วยกัน ครั้งแรกเป็นการเสด็จประพาสต้น เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๔๗ (รศ.๑๒๓) ในครั้งที่สองเสด็จตามลำน้ำมะขามเฒ่า เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๕๑ ( รศ.๑๒๗ ) ซึ่งพระองค์ทรงพระราชทานชื่อบ้านหลังนี้ เดิมเรียกว่า “สุขุมาราม” หรือ “สุขุมาลัย” ต่อมาเปลี่ยนเป็น “ยะมะรัชโช” (เมื่อวันที่ ๒๐ ตุลาคม ๒๔๕๑) ซึ่งชื่อของบ้านยะมะรัชโช นั้น คำว่า “ยะมะ” มาจากคำว่า “ยมก” แปลว่า “คู่” ส่วนคำว่า “รัชโช” มาจากคำว่า “ราชา” หมายถึงพระเจ้าแผ่นดิน จึงมีความหมายว่า “คู่บารมีของพระเจ้าแผ่นดิน”
การพระราชทานชื่อบ้าน ยะมะรัชโช เป็นการพระราชทานตามที่ปรากฏในสำเนาพระราชโทรเลขไปถึงพระยาสุขุม(ปั้น สุขุม) เป็นการพระราชทานให้ก่อนที่เจ้าพระยายมราชจะได้รับการโปรดเกล้าสถาปนาให้เป็นเจ้าพระยายมราช (ราวเดือนพฤศจิกายน ๒๔๕๑) การพระราชทานชื่อบ้านว่า “ ยะมะรัชโช” นั้นเสมือนหนึ่งจะเป็นการบอกใบ้ให้รู้เป็นนัยว่าพระองค์จะทรงแต่งตั้งตำแหน่งนี้ให้กับเจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)
ส่วนเนื้อหาที่ปรากฏในลายพระหัตถ์มีใจความที่โปรดให้ส่งพระราชโทรเลขถึงเจ้าพระยาสุขุม(ปั้น สุขุม) ดังนี้ “มาถึงเวลาบ่าย ๓ โมงเศษ ยังไม่พบใคร ได้รับโทรเลขขอบใจ ชื่อบ้านที่กรมหลวงดำรงเรียกสุขุมาลัยต้องกับโรงเรียนวัดพิไชยญาติ จึงเรียกใหม่ว่า ยะมะรัชโช สบายดีหมด กินข้าวได้ ฝนตกไม่มาก”
ครั้นล่วงมาถึงสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๖ พระองค์ได้เสด็จมา บ้านยะมะรัชโช ในปี พ.ศ. ๒๔๖๖ ซึ่งในการเสด็จครั้งนี้ผ่านมาทางคลองบางปลาม้า ได้มีการตั้งพลับพลารับเสด็จแห่งแรกที่บ้านหงส์ อำเภอบางปลาม้า มีการจัดแสดงเพลงพื้นบ้านถวาย จึงได้ถือกำเนิดเป็นตำบลองค์รักษ์ขึ้นมา และเมื่อรัชกาลที่ ๖ เสด็จมาถึงบ้านยะมะรัชโชได้เสวยพระกระยาหาร และทอดพระเนตรการขับเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผนที่บ้านยะมะรัชโช และมีการตั้งพลับพลารับเสด็จขึ้นที่ฝั่งตรงข้ามกับบ้าน

เรียบเรียงโดยธนิตศักดิ์ แป้ง บ้านพลูหลวง
https://www.facebook.com


เจ้าพระยายมราชนั้นท่านได้รับพระราชทานยศสูงสุดถึง มหาอำมาตย์นายก  หรือเทียบเท่า "จอมพล" ของฝ่ายพลเรือน  ซึ่งในประวัติศาสตร์มีเพียง 2 ท่านที่ได้รับพระราชทานยศนี้ คือ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ และเจ้าพระยายมราช  เจ้าพระยายมราชยังได้เป็นครูของในหลวงถึง 2 รัชกาล  ซึ่งล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ 6 ถึงกับมีรับสั่งว่า จะทรงขาวไปพระราชทานเพลิงศพเจ้าพระยายมราช  ซึ่งมีความหมายว่า ทรงยกย่อเจ้าพระยายมราชเสมอพระญาติผู้ใหญ่คนหนึ่งทีเดียว  แต่สุดท้ายเจ้าพระยายมราชกลับต้องแต่งขาวไปถวายพระเพลิงแทน


บ้านยะมะรัชโช

บ้านยะมะรัชโชในอดีต

บ้านยะมะรัชโชในปัจจุบัน



ประวัติมหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)

   เกิดที่บ้านท้ายน้ำตก ริมแม่น้ำด้านใต้ตัวเมืองสุพรรณบุรี ศึกษาเล่าเรียนทางพระปริยัติธรรมจนได้เปรียญ และได้เป็นครูในโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ ต่อมาได้โดยเสด็จพระเจ้าลูกเธอ 4 พระองค์ ในพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 ออกไปทรงศึกษา ณ ต่างประเทศ ท่านได้ใช้เวลาว่างในการศึกษาภาษาอังกฤษ และมีโอกาสตามเสด็จในการไปศึกษาดูงานในที่ต่างๆ จนได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เป็นผู้ช่วยเลขานุการฑูตสยาม ณ กรุงลอนดอน และเป็นพระวิจิตรวรสาส์นเลขานุการฑูตไทย ประเทศสหรัฐอเมริกาในเวลาต่อมา เมื่อกลับมาประเทศไทยท่านได้รับราชการในกระทรวงมหาดไทย เป็นข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลนครศรีธรรมราชเป็นคนแรก ในตำแหน่งพระยาสุขุมนัยพินิต ได้พัฒนาปรับปรุงระเบียบการปกครองเจ็ดหัวเมืองภาคใต้เป็นอย่างดี จนได้รับการแต่งตั้งให้เป็นเสนาบดี กระทรวงโยธาธิการ และเสนาบดีกระทรวงนครบาล ตามลำดับ ผลงานของท่านที่กลับมารับราชการในส่วนกลางนั้น เป็นที่น่าประหลาดใจในความสามารถของท่านเป็นอย่างยิ่ง จากเด็กวัดชาวสุพรรณบุรี สู่การเป็นครู และฑูตสันถวไมตรี ท่านกลับมีความสามารถในการก่อสร้างอย่างน่าอัศจรรย์ ท่านเป็นผู้รับผิดชอบในการสร้างประปาพระนคร ไฟฟ้านครหลวง ผู้อำนวยการสร้างถนน สะพานทุกแห่ง ร่วมทั้งพระที่นั่งอนันตสมาคมอันสง่างาม จนได้รับการพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น เจ้าพระยายมราช ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 คุณงามความดีและความรับผิดชอบในการปฎิบัติราชการด้วยความซื่อตรง อุตสาหะ ของท่านเจ้าพระยายมราช ทำให้ท่านก้าวเข้าสู่ตำแหน่งสูงสุดในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล รัชกาลที่ 8 ในตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ และอยู่ในตำแหน่งนี้จนถึงแก่อนิจกรรม ปัจจุบันสถานที่ซึ่งยังเป็นอนุสรณ์อยู่ก็คือ โรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช และบ้านเรือนไม้หลังเก่าที่สร้างอยู่ในบริเวณบ้านเดิมของท่านด้านข้างโรงพยาบาล


“สุขุม” นามสกุลแรกของประเทศไทย

“สุขุม” นามสกุลแรกของประเทศไทย

ซึ่งรัชกาลที่ 6 พระราชทานให้ เจ้าพระยายมราช หรือ ปั้น สุขุม เมื่อวันที่ 30 พฤษภาคม พ.ศ.2456
   นามสกุลพระราชทาน เป็นนามสกุลที่ได้รับพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติขนานนามสกุลขึ้นเมื่อวันที่ 22 มีนาคม พ.ศ. 2455 โดยให้มีผลใช้บังคับในวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2456 แต่ได้มีการเลื่อนเวลาการบังคับใช้กฎหมายโดยสมบูรณ์เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2458

วันที่ ๓๐ พฤษภาคม ๒๔๕๖
ถึง เจ้าพระยายมราช (ปั้น)

  นามสกุลของเจ้าพระยายมราชนั้น ฉันได้ไตร่ตรองดูแล้ว เห็นว่าตัวเจ้า
พระยายมราชเอง นับว่าเป็นผู้ที่ทำให้สกุลมีชื่อเสียงในแผ่นดินไทย เจ้าพระยา
ยมราชเองได้ตั้งตนขึ้นได้โดยอาศัยคุณธรรมในตัว เป็นผู้ที่มีสติปัญญาและ
อุตสาหวิริยภาพมาก ยากที่จะหาผู้ใดเสมอเหมือนได้ ได้รับราชการเป็นที่ไว้วางพระ
ราชหฤทัย ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและในตัวฉันเองสืบมา
  ราชการใดๆ ที่เจ้าพระยายมราชได้ปฏิบัติมา ก็ปรากฏว่าได้ใช้ความไตร่ตรอง
อันสุขุม ทั้งเจ้าพระยายมราชก็ได้มีชื่อเสียงปรากฏแพร่หลายมากขึ้น เมื่อเป็น
พระยาสุขุมนัยวินิต จนได้มีคำว่า "สุขุมนัยวินิต" ประกอบอยู่ในสร้อยสมยา
  เพราะฉะนั้น ฉันขอให้นามสกุลเจ้าพระยายมราชว่า "สุขุม" เขียนเป็นตัวอักษร
โรมันว่า "Sukhum"
  เพื่อให้เป็นเกียรติยศปรากฏนามแห่งเจ้าพระยายมราช ในตำนานแห่งชาติไทย
ขอให้สกุลสุขุม เจริญรุ่งเรืองมั่นคงอยู่ในกรุงสยามชั่วกาลปาวสาน


วชิราวุธ ป.ร.

 


เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)

บ้านยะมะรัชโช

บ้านยะมะรัชโช

เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)

บ้านยะมะรัชโช

สถานที่ท่องเที่ยว จังหวัดสุพรรณบุรี

ร้านอาหาร ของกิน จังหวัดสุพรรณบุรี

รีสอร์ท โรงแรม ที่พัก จังหวัดสุพรรณบุรี

home suphanbiz

บ้านยะมะรัชโช เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)

ข้อมูลเพิ่มเติม และ Link ที่น่าสนใจ
pradub-sukhum.com/Yomaraj.html
กษัตริย์ผู้ทรงปลูกต้นพิกุล
ประวัติ เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)

ตั้งอยู่เลขที่ 109 ก. ถนนหมื่นหาญ ตำบลท่าพี่เลี้ยง อ.เมือง จ.สุพรรณบุรี
เปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา 8.00 - 15.00 น
เข้าชมเป็นหมู่คณะ โทร 082-3590669 (คุณตู่)
korapinphan@hotmail.com

แผนที่การเดินทาง

 

ค่าพิกัด GPS 14.467456, 100.115911

 

สถานที่ท่องเที่ยว จังหวัดสุพรรณบุรี ร้านอาหาร ของกิน จังหวัดสุพรรณบุรี รีสอร์ท โรงแรม ที่พัก จังหวัดสุพรรณบุรี  home suphanbiz

 

Last modified: 05/08/20

จังหวัดสุพรรณบุรี Suphanburi | สถานที่ท่องเที่ยว | ที่พัก-รีสอร์ท | ร้านอาหาร แผนที่ | การเดินทาง | Other